Het zou een dramatisch filmscript kunnen zijn of onderwerp van een thriller. Maar het verhaal van Jan Sloot, een elektrotechnicus uit Nieuwegein, is allerminst fictie. Op zijn zolderkamertje deed hij een revolutionaire uitvinding, zo belangwekkend dat het wereldwijd van enorme invloed zou kunnen zijn op de computerbranche. U moet zich dat voorstellen, een héél klein schijfje met een zo uniek geheugen dat je er bijvoorbeeld alle speelfilms in zou kunnen opslaan die ooit zijn gemaakt. Maar juist toen serieuze investeerders in zijn uitvinding gingen geloven sloeg het noodlot toe.
De reportage is van Vladimir Bartels.

Te bizar voor woorden. Een elektrotechnicus uit Nieuwegein sleutelt 20 jaar lang op zijn zolder aan de vondst van de eeuw, en juist op het moment dat de "big shots" van de computerindustrie toehappen spat de droom uiteen.

Roel Pieper: Ik heb nog steeds hoop dit nog boven water komt.
Leo Mierop: De ene dag ben je multimiljonair en de andere dag gewoon weer keukenhandelaar uit de Rockanje.

Een gemakkelijke man was hij niet. Jan Sloot stelde zijn bedrijf, z'n gezin, alles in de schaduw van de vinding. Sloot heeft 20 jaar geleden bedacht hoe je datagegevens veel efficiënter op zou kunnen slaan en hij zou het bewijzen ook. Hele dagen zit hij hier in de nieuwbouw van Nieuwegein op zijn zolderkamer. Zijn hele leven in dienst van dat ene idee.

Leo Mierop: Vreselijk, vreselijk, hij hij... zo vanaf het eerste gesprek dat we hem ontmoet hebben, toen heeft ie al gezegd dat uhh, dat is zo mega, dat is zo super, uhh, dit legt de hele computerwereld eigenlijk plat. Maar ja, uitvinder, ik heb nog nooit met een uitvinder te maken gehad en die meneer verteld dat en ik denk, nou ja... Maar later, op het moment dat ik nu met u aan tafel zit, beseffen we dat die man wel degelijk gelijk heb gehad.

Twee mannen die de uitvinding van Jan Sloot aan de wereld zouden verkopen, investeerder van het eerste uur Leo Mierop, keukenhandelaar en de goeroe van het snelle computer kapitalisme Roel Pieper.

Roel Pieper: Ja een verbazingwekkende zullen we maar zeggen openbaring waar een heleboel mensen in het begin naar gekeken hebben en gedacht "hoe kan dat mogelijk zijn dat zo'n uitvinding in Nederland bestaat". En het is nog steeds een mogelijke uitvinding die zullen we maar zeggen in de communicatiewereld wel eens voor opzien zou kunnen zorgen.

Wat voor een revolutionaire vinding heeft Sloot op zijn zolderkamer gedaan ? Waar het op neer komt is dat Sloot een coderingssysteem ontwikkelde waarmee beeld en geluid extreem efficiënt kunnen worden opgeslagen en verstuurd. De programmatuur van vandaag probeert informatie zoveel mogelijk in elkaar te persen. Jan Sloot systeem sleutelde informatie juist uit elkaar en verzend alleen de essentiële onderdelen. Een voorbeeld: Elk boek is opgebouwd uit dezelfde 26 letters van het alfabet. Als je het boek zou willen opslaan op een schijfje hoef je dat met de vinding van Sloot niet letter voor letter te doen maar dan volstaat 1 getal dat de volgorde van alle letters van dat boek in zich draagt. Hoe efficiënt is dat systeem ?

Leo Mierop: Hij vertelde dat ie zonder te comprimeren, door een soort nieuw computerschrift, een nieuw computertaal, nieuwe codering, de opslagcapaciteit wel 2 miljoen keer kon vergroten. Hij had een chipkaartje, zo eentje, en op dat ene chippie zouden 32 films staan op dat moment. 64 was ook geen probleem zijn ie, maar 32 zouden erop staan.

Sterker nog, met de vinding van Sloot zouden alle speelfilms die ooit zijn gemaakt op 1 CD passen.

4 Maart 1999. In het nieuwe hoofdkantoor van Philips, de Rembrandttoren in Amsterdam, mogen de uitvinder en de keukenhandelaar hun uitvinding laten zien aan Philips topman Roel Pieper en het hoofd van Philips Research.

Leo Mierop: Om het verhaal kort te maken, meneer Sloot die heeft zijn uitvinding laten zien, althans hij duwde zo'n chipkaartje in dat kastje en boem, daar stonden op dat moment 16 videofilms.

Roel Pieper: Juist als je zoiets verrassends, zoiets opzienbarends ziet dan denk ik dat iedereen even zo achteruit gaat zitten en zegt van "nou, als het waar is dan... maar... wel even goed nadenken of dit waar kan zijn". Het is dus een gezonde mix denk ik tussen geloof en ongeloof.

Leo Mierop: Ja, ik moet eerlijk zeggen, de herinnering die ik heb van dat gesprek heb dat was het gezicht van Pieper, van "thats it", maar ook dat gigantisch gelukkig gevoel dat er eigenlijk eindelijk iemand was op top niveau die direct herkende van jongens, ja dit is super goed.

Bij Pieper overheerst na de presentatie het geloof en bij de Philips Researchers het ongeloof. Nog geen twee weken later is er alweer een demonstratie voor Philips. Roel Pieper brengt drie wetenschappers van Philips Research mee naar de sigarenkistjes fabriek Picus in Eindhoven. Jan Sloot wil niet bij Philips zelf demonstreren uit angst dat zijn uitvinding wordt gejat.

Leo Mierop: De uitvinder was op dat gebied best een beetje paranoia want die zei als er een vakman bijkomt die snapt het direct want dit is zó simpel. Dus hij was er heel voorzichtig mee maar de sfeer was uitstekend en we waren zo trots als de pest dat we daar zaten.

In de Picus fabriek staren de wetenschapper sceptisch naar het scherm. Anders dan Pieper zien de Philips Researchers meer moeilijkheden dan mogelijkheden. Uiteindelijk laat hoofd researcher Carel Jan van Driel weten geen brood in de uitvinding te zien. Roel Pieper, die op dat moment zijn loopbaan bij Philips aan het afsluiten is, acht dan zijn handen vrij om met de vinding van Sloot de boer op te gaan.

Roel Pieper: "Ik concludeer hieruit dat het toch niet was wat het in de eerste instantie misschien leek te zijn." en Carel Jan concludeert "Het lijkt me dat hiermee het onderwerp gesloten is. Ik neem in ieder geval geen verdere acties." schrijft hij Carel Jan van Driel aan mij.

Met Roel Pieper aan boord heerst in het team van Jan Sloot een hoera stemming. De prognoses van Pieper over de waarde van de uitvinding liegen er dan ook niet om.

Leo Mierop: Daar is eens een schema op bord gezet van wat er minimale opbrengst moest zijn en die minimale opbrengst die zou zijn 100 miljard dollar. Op dat moment dus zo'n 250 miljard Nederlandse guldens en dat in een periode van 4 jaar.

Ongelofelijk.

Leo Mierop: Ja, dat had voor mij gerust 10 miljard minder mogen zijn hoor maar... je weet niet wat je overkomt op dat moment.

Pieper gaat met volle kracht de vinding van Jan Sloot in Amerika promoten, Sillicon Valley, New York. Uitvinder Jan Sloot komt terecht in een nieuwe wereld, de wereld van grote auto's, grote namen en het hele grote geld. Elk bedrijf waar Sloot zijn kastje liet zien reageert enthousiast.

Leo Mierop: Als we op weg naar Siemens zouden bellen en we zeggen "we komen langs want we hebben een uitvidingkie" dan kom je dus bij de portier en dan mag je in het hoekje van de hal zitten en klaar. Maar als meneer Pieper belt dan land je met de helikopter op het dak en dan komen ze van alle kanten het gebouw uitstuiven om toch je te ontmoeten. Die man heeft een naar mening hoor, ik ben geen kenner maar, een gigantisch goede reputatie bij de grootste bedrijven ter wereld.

ABN Amro heeft al zoveel vertrouwen in de vinding en in de verkoopkracht van de naam Roel Pieper, dat ze de jonge onderneming 50 miljoen werkkapitaal verschaft en de uitvinder 20 miljoen wil betalen. Op vrijdag 9 juli wordt de overeenkomst gesloten. De dinsdag daarop zal de overdracht van de angstvallig geheimgehouden technologie plaatsvinden. Eindelijk, na 20 jaar gaat Jan Sloot z'n herkenning en zijn beloning krijgen.

Leo Mierop: Zondag smorgens om 11:30, 11:40 werd ik gebeld door de zoon van Jan, die vertelde dat zijn vader een hartaanval of een hartinfarct had gehad en dat ze op dat moment bezig waren om hem te reanimeren en als een speer naar het ziekenhuis te vervoeren. En een minuut of zes later belde hij weer "Mijn vader is gestorven".

Roel Pieper: Dat is een drama geweest voor iedereen dat kan ik met harte zeggen, iedereen die erbij betrokken was.

Als de eerste schok van het overlijden van de uitvinder is verwerkt moeten de investeerders verder met de technologie van Jan Sloot. Een probleem, de uitvinder heeft niemand genoeg vertrouwd om te vertellen in welke kluis hij de geheime broncode van zijn vinding bewaarde. Wat de familie op zijn kamer vind is veel te weinig om de technologie te kunnen reconstrueren.

Roel Pieper: De trieste conclusie was dat, we hadden de broncode voor zijn dood niet en we hadden de broncode na zijn dood niet. En de conclusie voor ons was zonder de broncode geen geldig patent voor Amerika, zonder de broncode konden we de tests niet afmaken en dus moesten we het bedrijf in een soort winterslaaptoestand brengen om daarvoor te zorgen dat mocht het ooit nog eens gevonden worden dat we door konden gaan.

Dit is een demonstratieapparaat van Sloot's vinding. De technici kunnen er niets mee, de broncode blijft onvindbaar. Een detective bureau zocht stad en land af naar de geheime bankkluis maar zonder resultaat. Roel Pieper is al lang met hele andere dingen bezig maar Leo Mierop weigert zijn financiële droom op te geven.

Leo Mierop: Ja, hoe kan je nou in vredesnaam een winterslaap houden als er een vinding zoek is die 250 miljard gulden waard is. Ik bedoel, dit is natuurlijk... het belang is alleerst vooral voor mezelf, bij mezelf, ik wil ook die centen zien, graag. Maar daar tegenover staat als je verder gaat kijken wat dat voor economisch belang zou kunnen hebben, een vinding van 250 miljard gulden of zijnde 100 miljard dollar in een periode van 4 jaar... dat betekent heel veel werkgelegenheid, dat betekent Nederland op de IT-kaart in de wereld, niet alleen Sillicon Valley maar ook... weet ik het, Schiphol en noemt het maar op, daar is het ook een groot belang voor natuurlijk. Dit is gewoon doodzonde dat dit weg is en ik vind persoonlijk dat, we willen dit ook niet, maar hier kan je er niet bij neerleggen om dit te laten gaan. Hier moet naar gezocht worden.