Het gaat hierin over een ontdekking die miljarden waard zou zijn, en Netwerk suggereert dat de ontdekker, Jan Sloot, een tv-reparateur uit Nieuwegein, door een samenzwering onder aanvoering van toenmalig Philips-topman Roel Pieper zou zijn vermoord. Pieper had miljoenen privé-geld in het project geïnvesteerd. Dat laatste was tegen alle regels, want Pieper was toen nog baas van Philips, en als hij investeringskansen zag, had hij die zijn bedrijf moeten gunnen. De dag voordat de mega-deal werd beklonken overleed Sloot onverwacht aan een hartaanval, en – zoals de commentaarstem suggestief zegt – er is nooit sectie verricht. Na zijn dood was zijn kamer onverklaarbaar opgeruimd en was de code onvindbaar.

In deze hele uitzending geen serieus woord over de aard van Sloot's ontdekking. We horen alleen dat Jan Sloot een code zou hebben ontwikkeld die het mogelijk maakte om zestien complete speelfilms zonder verlies van kwaliteit op een chipcard te zetten waar in het totaal 64 kilobyte aan informatie op past. In het boek staat zelfs dat 1 kB per film voldoende zou zijn, dus een speelfilm op een kwart kantje A4. Helaas wordt gedurende tweemaal een half uur tv niet aan een specialist gevraagd kort uiteen te zetten of het plausibel is dat Sloot echt iets ontdekt had.

Nu kun je direct uitrekenen dat je, als je 64 kB hebt voor het coderen van zestien speelfilms, één bit, dus een 1 of een 0, beschikbaar hebt voor het coderen van ongeveer een vijfde seconde film, dus vijf plaatjes. Dat lijkt onmogelijk. Toch kun je niet op voorhand uitsluiten dat iemand een vorm van coderen of extreem slimme compressie verzint die het mogelijk maakt om verschillende plaatjes (die slechts een klein beetje van elkaar verschillen) samen gecodeerd weer te geven. Je kunt hooguit vermoeden dat het een broodje-aapverhaal is. In dat geval is Roel Pieper behalve een onethische ondernemer ook een enorme domkop omdat hij erin gelopen is. Je kunt dat vermoeden, maar kun je het met zekerheid bewijzen?

Ik correspondeerde hierover uitgebreid met Herbert Blankesteijn, computerkenner en publicist, hij publiceerde er vervolgens een mooi artikel over in de NRC, en attendeerde me op een redenering die daarna verscheen op een webforum, van een zekere Robin F. Die maakt aan alle twijfel een eind. Ik werk Robin F.'s redenering hier iets uit.

Kun je met 4 kilobytes een film coderen? Als het kan, dan moet er een unieke code bestaan voor een film, en voor elke andere film moet er een andere unieke code zijn. Hoeveel verschillende films kun je coderen met de beschikbare 4kB op zo'n kaartje, en hoeveel verschillende films bestaan er? Stel, je hebt een nieuwe Peter Greenaway film, die heet Drowning by Letters, en in die film zie je elke seconde een letter (hoofdletter of kleine letter). Twee uur lang. Verder niets, geen geluid, geen bewegende beelden, geen detail, kortom een extreem saaie en elementaire film, alleen 7200 seconden elke keer een letter.

Als de code van Sloot klopt, moet er voor elke versie van die film een unieke code te maken zijn van 4 kB. Even rekenen: 4 kB is 32.768 bits. Een bit is een nul of een een, dus je hebt 2 tot de macht 32.768 mogelijke codes, en kunt daarmee dus maximaal 2 tot de macht 32.768 verschillende films coderen. Er zijn echter 52 (alfabet is 26, plus hoofdletters) tot de macht 7200 versies van deze Drowning by Letters film. Dat aantal is groter dan het aantal films dat je maximaal kunt coderen op de 4 kB die beschikbaar is (erg veel groter, namelijk tien tot de macht 2491). Ofwel: Sloot en het stiekem door Pieper opgezette bedrijfje missen een tien met 2491 nullen.

De superinvesteerder en Philips-baas Pieper had op een sigarendoosje kunnen uitrekenen dat de absoluut maximale capaciteit van een Sloot-kaartje te klein is voor zestien doodsaaie bewegingsloze geluidloze letterfilms. Mag u uitrekenen wat er gebeurt als je een film zou willen coderen met twee letters per seconde, laat staan als elk plaatje een natuurlijk beeld is!

Kortom: het staat honderd procent vast dat de claim van Jan Sloot onmogelijk is. Hij moet een fantast geweest zijn, of een stakker of een bedrieger, of allemaal een beetje.

Dat is niet belangrijk voor een breed publiek. Interessant is de vraag hoe het kan dat Roel Pieper zo weinig oordeelsvermogen heeft dat hij dit niet zelf bedacht had. Netwerk had ook wel wat wetenschappelijk huiswerk mogen doen.